قصد خرید زمین یا ساخت و ساز در نزدیکی خطوط انتقال برق را دارید؟ احتمالا با اصطلاح حریم برق فشار قوی مواجه شده اید و سوالات مهمی ذهن شما را درگیر کرده است: فاصله استاندارد از دکل برق فشار قوی چقدر است؟ آیا ساخت و ساز در این محدوده مجاز است؟ این قوانین چه تاثیری بر ارزش ملک و مهم تر از آن، بر سلامت و ایمنی شما و خانواده تان دارد؟ نادیده گرفتن این قوانین نه تنها می تواند منجر به مشکلات حقوقی و توقف پروژه شود، بلکه خطرات جانی و مالی جبران ناپذیری را نیز به همراه دارد. حریم برق فشار قوی یک موضوع حیاتی است که درک دقیق آن برای هر مالک، سازنده و حتی مشاوری ضروری است.
در این راهنمای جامع از مبین نیرو، ما به عنوان متخصصان حوزه برق و انرژی، قصد داریم به تمام سوالات شما پاسخ دهیم. ما با ارائه جدول کامل حریم برق فشار قوی، بررسی دقیق قوانین و محدودیت های ساخت و ساز در حریم برق و پرداختن به ملاحظات ایمنی، به شما کمک می کنیم تا با آگاهی کامل و دیدی باز، بهترین تصمیم را بگیرید.
بر اساس مقررات مصوب هیئت وزیران، حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق به دو بخش اصلی تقسیم می شود که هرکدام محدودیت های خاص خود را دارند. درک تفاوت این دو حریم، کلید اصلی برای فهمیدن محدودیت های ساخت و ساز است.
این محدوده که نزدیک ترین فاصله به هادی ها (سیم های برق) را شامل می شود، به عنوان مسیر خط نیز شناخته می شود. در این حریم، هرگونه عملیات ساختمانی، ایجاد تاسیسات مسکونی، صنعتی، انبارداری و حتی کاشت درختان بلند که ممکن است به خطوط برق نزدیک شوند، مطلقا ممنوع است. هدف از این ممنوعیت کامل، جلوگیری از بروز حوادثی مانند قوس الکتریکی (آرک زدن)، برق گرفتگی و آتش سوزی و همچنین فراهم کردن دسترسی آسان برای تیم های تعمیر و نگهداری است.
این محدوده در اطراف حریم درجه یک قرار دارد و محدودیت های آن کمتر است. در حریم درجه دو، انجام فعالیت های ساختمانی و تاسیساتی (به جز موارد خاص و پرخطر) با رعایت مقررات و اخذ مجوزهای لازم از شرکت برق منطقه ای مربوطه، بلامانع است. هدف از این حریم، ایجاد یک منطقه حائل ایمنی برای کاهش اثرات میدان های الکترومغناطیسی و جلوگیری از ساخت سازه های بسیار بلند در نزدیکی خطوط است.
مهم ترین سوال برای اکثر افراد، اطلاع از فاصله استاندارد از دکل برق فشار قوی است. این فاصله به طور مستقیم به ولتاژ خطوط بستگی دارد. هرچه ولتاژ بالاتر باشد، حریم مورد نیاز نیز بزرگتر خواهد بود. جدول زیر بر اساس آخرین مصوبات قانونی، حریم های افقی (فاصله از محور خط تا طرفین) را برای ولتاژهای مختلف به تفکیک حریم درجه یک و دو مشخص می کند.
|
ولتاژ خط (کیلوولت) |
حریم درجه یک (از هر طرف محور خط) |
حریم درجه دو (از هر طرف محور خط) |
جمع کل حریم افقی (درجه یک + دو) |
|
۲۰ کیلوولت |
۳ متر |
۲ متر |
۵ متر |
|
۶۳ کیلوولت |
۵ متر |
۸ متر |
۱۳ متر |
|
۱۳۲ کیلوولت |
۷ متر |
۱۰ متر |
۱۷ متر |
|
۲۳۰ کیلوولت |
۹ متر |
۱۱ متر |
۲۰ متر |
|
۴۰۰ کیلوولت |
۱۲ متر |
۱۳ متر |
۲۵ متر |
نکته بسیار مهم: اعداد فوق، حریم افقی هستند. علاوه بر این، حریم عمودی (فاصله عمودی سیم ها از سطح زمین، ساختمان ها یا تاسیسات) نیز وجود دارد که بسته به نوع منطقه (مسکونی، کشاورزی، صنعتی) و ولتاژ خط، متغیر است و باید به صورت جداگانه استعلام شود.
حال که با فواصل دقیق آشنا شدیم، به سوال اصلی می پردازیم: حریم برق فشار قوی برای ساخت و ساز چه قوانینی دارد؟
همانطور که پیش تر اشاره شد، هرگونه احداث بنا، دیوارکشی، ایجاد تاسیسات مسکونی، تجاری یا صنعتی در این محدوده کاملا ممنوع است و شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه، مجاز به صدور هیچ گونه مجوزی برای این منطقه نیستند. در صورتی که ملکی قبل از احداث خطوط برق در این حریم قرار داشته باشد، شرکت برق موظف به تملک و پرداخت غرامت به مالک است.
در این محدوده، محدودیت ها کمتر است اما همچنان باید با دقت رعایت شوند:
فراتر از بحث های حقوقی، زندگی و کار در مجاورت خطوط فشار قوی، نگرانی هایی در مورد ایمنی و سلامت ایجاد می کند که باید جدی گرفته شوند.
جدی ترین و فوری ترین خطر، احتمال وقوع قوس الکتریکی است. در ولتاژهای بالا، الکتریسیته می تواند از هوا عبور کرده و به اشیاء فلزی بلند (مانند جرثقیل، آنتن یا اسکلت فلزی ساختمان) که به سیم ها نزدیک شده اند، جهش کند. این پدیده که به آن “آرک زدن” می گویند، می تواند منجر به برق گرفتگی کشنده و آتش سوزی های مهیب شود. رعایت حریم دکل برق فشار قوی برای جلوگیری از این فاجعه الزامی است.
خطوط فشار قوی، میدان های الکتریکی و مغناطیسی در اطراف خود ایجاد می کنند. اگرچه بر اساس تحقیقات گسترده سازمان بهداشت جهانی (WHO)، هنوز شواهد قطعی و محکمی مبنی بر سرطان زا بودن یا ایجاد بیماری های خاص توسط این میدان ها در سطوح موجود در مناطق مسکونی به دست نیامده است، اما اصل “احتیاط معقول” ایجاب می کند که از اقامت طولانی مدت، به ویژه برای گروه های حساس مانند کودکان و زنان باردار، در نزدیک ترین فاصله ها به خطوط ولتاژ بالا خودداری شود. برای اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه ویژه سازمان بهداشت جهانی در این مورد مراجعه کنید.
بسیاری از کاربران کوئری حریم تیر برق را جستجو می کنند. مهم است بدانیم که قوانین ذکر شده در این مقاله، مختص خطوط فشار قوی (ولتاژهای بالای ۶۳ کیلوولت) و فوق توزیع (۲۰ کیلوولت) است که معمولا توسط دکل های بزرگ فلزی منتقل می شوند. تیرهای برق سیمانی یا چوبی که در کوچه ها و خیابان های شهری مشاهده می کنید، معمولا حامل خطوط فشار ضعیف (زیر ۱ کیلوولت) یا فشار متوسط هستند که حریم بسیار کمتری دارند. حریم این تیرها معمولا توسط شرکت های توزیع برق محلی تعیین می شود و به مراتب کوچکتر است، اما همچنان برای ساخت و ساز، به ویژه برای مواردی مانند بالکن، نما و داربست، باید رعایت شود.
مطمئن ترین راه، استعلام کتبی از شرکت برق منطقه ای یا شرکت توزیع برق استان شماست. همچنین، کارشناسان و مهندسان برق معمولا می توانند با مشاهده اندازه دکل، تعداد و نوع مقره ها، ولتاژ خط را به صورت تقریبی تخمین بزنند.
قبل از خرید هر ملکی، استعلام از شهرداری و شرکت برق در مورد قرار داشتن آن در حریم خطوط برق الزامی است. اگر ملکی از قبل در حریم ساخته شده باشد، ممکن است با مشکلات حقوقی برای دریافت پایان کار، بازسازی یا فروش مواجه شوید.
بله، اما این فرآیند نیازمند ارائه نقشه های دقیق به شرکت برق و رعایت تمام ضوابط فنی و ایمنی ابلاغی از سوی آن هاست. این یک فرآیند خودکار نیست و به تایید کارشناسان فنی آن سازمان بستگی دارد.
بله، به طور کلی املاکی که در حریم برق فشار قوی، به ویژه حریم درجه یک، قرار دارند، با کاهش قیمت مواجه می شوند، زیرا محدودیت های ساخت و ساز و نگرانی های روانی ناشی از نزدیکی به دکل، از جذابیت آن ها برای خریداران می کاهد.
اگرچه قوانین حداقل فاصله را مشخص کرده اند (خارج از حریم درجه یک)، اما برای آرامش خاطر بیشتر، توصیه می شود فاصله بیشتری را رعایت کنید. به عنوان یک قاعده کلی، قرار گرفتن در فاصله ای فراتر از کل حریم (درجه یک + دو) می تواند نگرانی ها در مورد میدان های الکترومغناطیسی را به حداقل برساند.
حریم برق فشار قوی یک موضوع چندوجهی است که جنبه های فنی، حقوقی و ایمنی را در بر می گیرد. همانطور که در این راهنمای جامع مشاهده کردید، فاصله استاندارد از دکل برق فشار قوی و قوانین ساخت و ساز در حریم برق، مقرراتی شفاف و دقیق هستند که با هدف حفظ جان و مال شهروندان تدوین شده اند. هرگونه سهل انگاری یا تلاش برای دور زدن این قوانین می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد. توصیه اکید ما در مبین نیرو این است که قبل از هرگونه اقدام برای خرید ملک یا شروع پروژه ساختمانی در نزدیکی خطوط انتقال برق، حتما با کارشناسان حقوقی و فنی مشورت کرده و استعلام های لازم را از مراجع ذی صلاح دریافت نمایید.
