همه چیز درباره رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش، بازار کار، درآمد، دروس تخصصی و نحوه ادامه تحصیل. راهنمای کامل ورود به دنیای پی ال سی و کنترل صنعتی با مبین نیرو.
مقدمه
آیا تا به حال فکر کرده اید که دستگاه های غول پیکر در کارخانه ها، خطوط تولید مواد غذایی یا سیستم های بسته بندی دارو چگونه بدون دخالت مستقیم دست انسان و با سرعتی باورنکردنی کار می کنند؟ پاسخ این سوال در یک کلمه خلاصه می شود: اتوماسیون.
امروز قصد داریم به طور کاملا تخصصی و جامع به بررسی رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش بپردازیم. این رشته یکی از جذاب ترین و پرکاربردترین شاخه های تحصیلی در سیستم آموزشی ایران است که دانش آموزان را مستقیما برای ورود به بازار کار فنی و مهندسی آماده می کند. اگر به کارهای فنی علاقه دارید، از حل مسائل منطقی لذت می برید و می خواهید خیلی زود وارد بازار کار شوید، این مطلب دقیقا برای شما نوشته شده است.
در دنیای امروز، دیگر نیروی بازو حرف اول را نمی زند؛ بلکه این نیروی ذهن و تخصص در کنترل ماشین آلات است که ارزشمندترین دارایی یک متخصص محسوب می شود. رشته اتوماسیون صنعتی در شاخه کاردانش، پلی است میان مهندسی برق و کامپیوتر که به شما یاد می دهد چگونه به ماشین های بی جان، روح و فرمان بدهید.
قبل از اینکه وارد جزئیات شویم، اگر به دنبال تجهیزات تخصصی این حوزه هستید یا نیاز به مشاوره فنی برای پروژه های خود دارید، تیم فنی مبین نیرو به عنوان تامین کننده تجهیزات برق صنعتی و نماینده رسمی برندهای معتبری همچون تکو و اشنایدر، آماده پاسخگویی به شماست.
اطلاعات تماس و دسترسی:
- تلفن : 02188842616
- وب سایت: mobinniroo.com
- فروشگاه: mobinniroo.com/shop
- ایمیل: info@mobinniroo.com

رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش چیست و چه هدفی دارد؟
در پاسخ به این سوال کلیدی باید گفت که رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش یکی از رشته های گروه برق و رایانه در شاخه کاردانش است. هدف اصلی این رشته تربیت نیروی کار ماهر و تکنسین هایی است که بتوانند سیستم های کنترل صنعتی را نصب، راه اندازی، عیب یابی و تعمیر کنند. برخلاف رشته های نظری که بیشتر بر حفظیات تمرکز دارند، یا حتی رشته های فنی حرفه ای که ترکیبی از تئوری و عمل هستند، تمرکز اصلی در کاردانش بر روی “مهارت آموزی عملی” است.
شما در این رشته یاد می گیرید که چگونه مدارهای فرمان را طراحی کنید، چگونه با مغز متفکر سیستم های صنعتی یعنی پی ال سی (PLC) کار کنید و چطور سیستم های پنوماتیک (نیوماتیک) و هیدرولیک را با برق تلفیق نمایید. در واقع، یک فارغ التحصیل این رشته باید بتواند یک خط تولید ساده را راه اندازی کند یا تابلو برق های مربوط به دستگاه های صنعتی را مونتاژ نماید.
از آنجایی که صنعت ایران و جهان به سمت هوشمند سازی می رود، نیاز به افرادی که زبان ماشین ها را بفهمند روز به روز بیشتر می شود. برای درک بهتر این موضوع، پیشنهاد می کنیم مقاله پی ال سی چیست را مطالعه کنید تا با قلب تپنده اتوماسیون که در این رشته تدریس می شود، بیشتر آشنا شوید.
تفاوت اتوماسیون صنعتی کاردانش با فنی حرفه ای
بسیاری از دانش آموزان و والدین تفاوت دقیق بین این رشته در شاخه کاردانش و رشته الکتروتکنیک یا مکاترونیک در شاخه فنی حرفه ای را نمی دانند. تفاوت اصلی در عمق مطالب تئوری و تعداد واحدهای کارگاهی است:
- تمرکز عملی: در کاردانش، ساعت های حضور در کارگاه بسیار بیشتر است. هدف این است که دانش آموز پس از دیپلم بتواند آچار به دست بگیرد و کار کند.
- دروس تئوری: در فنی حرفه ای، محاسبات ریاضی و فیزیک پیچیده تری تدریس می شود که برای دانشگاه رفتن پایه قوی تری می سازد، اما در کاردانش محاسبات در حد نیاز عملی است.
- عنوان مدرک: دیپلم کاردانش مستقیما عنوان مهارت را یدک می کشد، در حالی که فنی حرفه ای عناوین کلی تر مثل الکتروتکنیک دارد.
اگر هدف شما این است که سریعا وارد بازار کار شوید و به مفاهیم پیچیده ریاضی علاقه کمتری دارید، رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش بهترین انتخاب برای شماست.
دروس تخصصی و مهارت هایی که یاد می گیرید
سرفصل های آموزشی این رشته به گونه ای طراحی شده اند که شما را با اجزای اصلی یک سیستم کنترلی آشنا کنند. بیایید نگاهی دقیق تر به مهارت هایی بیندازیم که در طول دوران تحصیل کسب خواهید کرد.
1. برق صنعتی و مونتاژ تابلو برق
اولین و مهم ترین مهارتی که یاد می گیرید، برق صنعتی است. شما باید بشناسید که کنتاکتور چیست، فیوز مینیاتوری چگونه عمل می کند و چگونه باید یک تابلو برق را سیم کشی کرد. بدون دانش برق صنعتی، ورود به دنیای اتوماسیون غیرممکن است. در این بخش شما با قطعاتی مثل بیمتال ها آشنا می شوید که وظیفه حفاظت از موتور را دارند. برای اطلاعات فنی دقیق تر در مورد این قطعه حیاتی، می توانید مطلب بیمتال چیست را مطالعه کنید. همچنین یاد می گیرید که چگونه موتورهای سه فاز را با روش های مختلف مثل ستاره-مثلث راه اندازی کنید.
2. برنامه نویسی پی ال سی (PLC)
این بخش جذاب ترین قسمت ماجراست. شما یاد می گیرید که چگونه با کامپیوتر برنامه ای بنویسید که دستگاه ها طبق دستور شما کار کنند. معمولا در مدارس کاردانش از پی ال سی های مدل لوگو (LOGO) یا سری های قدیمی تر زیمنس و دلتا برای آموزش استفاده می شود. اما اصول کار یکی است. شما یاد می گیرید که چطور ورودی ها (سنسورها و کلیدها) را به خروجی ها (موتورها و جک ها) مرتبط کنید. کسانی که در این بخش مهارت پیدا کنند، می توانند درآمد بسیار بالایی داشته باشند. برای بررسی دقیق تر وضعیت درآمدی این تخصص، حتما نگاهی به مقاله درامد plc در ایران بیندازید.
Shutterstock
3. سیستم های پنوماتیک و هیدرولیک
در صنعت، بسیاری از حرکت ها توسط باد (پنوماتیک) یا روغن (هیدرولیک) انجام می شود. در رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش، شما یاد می گیرید که چگونه شیرهای برقی را با استفاده از PLC کنترل کنید تا جک ها باز و بسته شوند. این مهارت در خطوط بسته بندی و رباتیک بسیار حیاتی است.
4. نقشه خوانی و نقشه کشی صنعتی
یک تکنسین ماهر باید بتواند نقشه های الکتریکی (Eplan) را بخواند و اجرا کند. شما در این رشته با استانداردهای نقشه کشی آشنا می شوید که زبان مشترک بین مهندسان در سراسر جهان است.
5. آشنایی با مانیتورینگ صنعتی (HMI)
در سطوح پیشرفته تر کاردانش، دانش آموزان با رابط بین انسان و ماشین یا همان HMI آشنا می شوند. این همان صفحه نمایش لمسی است که روی تابلو برق نصب می شود و اپراتور از طریق آن دستگاه را کنترل می کند. اگر می خواهید بدانید این تکنولوژی دقیقا چه کاری انجام می دهد، مقاله اچ ام آی چیست اطلاعات بسیار مفیدی در اختیار شما قرار می دهد.

تجهیزات و ابزارآلات مورد نیاز در این رشته
برای موفقیت در رشته اتوماسیون، تنها خواندن کتاب کافی نیست. شما با تجهیزات واقعی سر و کار دارید. در کارگاه های مدارس معمولا ست های آموزشی وجود دارد، اما در بازار کار واقعی شما با برندهای متنوعی روبرو می شوید. شرکت مبین نیرو به عنوان تامین کننده تجهیزات، طیف وسیعی از این محصولات را ارائه می دهد که آشنایی با نام آن ها برای هر دانش آموزی ضروری است.
- اینورترها (درایوهای موتور): برای کنترل دور موتورها استفاده می شوند. در مدارس ممکن است فقط به صورت تئوری به آن ها اشاره شود، اما در صنعت بسیار پرکاربرد هستند. یادگیری تنظیمات اینورتر یکی از مهارت های پولساز است. برای آشنایی با انواع این تجهیزات، صفحه انواع اینورتر را ببینید.
- سافت استارتر: برای راه اندازی نرم موتورهای سنگین استفاده می شود تا ضربه به شبکه برق وارد نشود. تفاوت این قطعه با اینورتر بسیار مهم است و اغلب در مصاحبه های کاری پرسیده می شود. مقاله سافت استارتر چیست به طور کامل این موضوع را تشریح کرده است.
- سنسورها و عملگرها: انواع سنسورهای القایی، خازنی و نوری چشم های سیستم اتوماسیون هستند که باید نحوه سربندی آن ها را یاد بگیرید.
بازار کار و فرصت های شغلی برای فارغ التحصیلان
یکی از بزرگترین نگرانی های والدین و دانش آموزان، آینده شغلی است. خوشبختانه باید بگوییم که رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش یکی از بهترین بازار کارها را در ایران دارد. چرا؟ چون هیچ کارخانه ای بدون برق و سیستم کنترل نمی تواند حتی یک ساعت کار کند.
شغل های در دسترس با دیپلم کاردانش:
- مونتاژکار تابلو برق: بستن تابلوهای کنتوری، فرمانی و توزیع در کارگاه های تابلوسازی.
- تکنسین تعمیر و نگهداری: کار در کارخانجات برای سرویس دوره ای دستگاه ها و رفع خرابی های برقی.
- نصاب سیستم های حفاظتی: نصب دوربین مداربسته و دزدگیر (که اشتراکات زیادی با برق صنعتی دارد).
- کمک تکنسین ابزار دقیق: کار در پتروشیمی ها و صنایع نفت و گاز (نیاز به تجربه بیشتر دارد).
اگر شما مهارت خود را بالا ببرید و فقط به دروس مدرسه اکتفا نکنید، می توانید وارد حوزه برنامه نویسی شوید. برای اینکه بدانید دقیقا در بازار چه می گذرد و چه انتظاری از شما دارند، پیشنهاد می کنیم مطلب جامع بازار کار پی ال سی را مطالعه کنید. این مطلب دید بسیار بازی نسبت به واقعیت های بازار ایران و جهان به شما می دهد.
علاوه بر این، دانش زبان انگلیسی تخصصی برای خواندن کاتالوگ ها بسیار مهم است. اصطلاحات فنی زیادی وجود دارد که باید بلد باشید. مقاله اتوماسیون صنعتی به انگلیسی منبع خوبی برای شروع یادگیری این واژگان است.
مسیر ادامه تحصیل در دانشگاه
بسیاری فکر می کنند که با دیپلم کاردانش نمی توانند به دانشگاه بروند یا مهندس شوند. این یک باور کاملا غلط است. مسیر دانشگاه برای فارغ التحصیلان رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش کاملا باز است و حتی در برخی موارد هموارتر از سایر رشته هاست.
مقطع کاردانی (فوق دیپلم)
شما می توانید بلافاصله پس از دیپلم، در کنکور فنی حرفه ای شرکت کنید یا در دانشگاه های علمی کاربردی و آزاد به صورت بدون کنکور ثبت نام کنید. رشته های مرتبط برای شما عبارتند از:
- کاردانی برق صنعتی
- کاردانی ابزار دقیق
- کاردانی اتوماسیون صنعتی
- کاردانی تعمیر و نگهداری ماشین آلات الکتریکی
در دانشگاه، شما مباحث را تخصصی تر یاد می گیرید. مثلا در درس اتوماسیون پیشرفته، تفاوت های ریز بین سیستم های مختلف را بررسی می کنید. یکی از مباحث مهم دانشگاهی، درک دقیق تفاوت بین کنترلرها و نمایشگرهاست. برای آمادگی ذهنی پیش از دانشگاه، مقاله تفاوت plc و hmi را بخوانید.
مقطع کارشناسی (لیسانس)
پس از گرفتن مدرک کاردانی، می توانید در آزمون کاردانی به کارشناسی شرکت کنید و در رشته هایی مثل مهندسی تکنولوژی کنترل یا مهندسی برق قدرت ادامه تحصیل دهید. اگر می خواهید بدانید در دانشگاه چه گرایش هایی دقیقاً مرتبط با علاقه شماست و چه دروسی را خواهید گذراند، مقاله رشته اتوماسیون صنعتی در دانشگاه یک راهنمای کامل و نقشه راه عالی برای شماست.

چالش ها و سختی های رشته اتوماسیون صنعتی
هیچ رشته ای بدون چالش نیست و اتوماسیون صنعتی هم از این قاعده مستثنی نمی باشد. برای اینکه انتخاب آگاهانه ای داشته باشید، باید با سختی های آن هم آشنا شوید.
- بروز رسانی مداوم: تکنولوژی با سرعت نور در حال پیشرفت است. برندی که امروز یاد می گیرید، شاید ۵ سال دیگر قدیمی شود. شما باید همیشه در حال یادگیری باشید. برای مثال، نسل جدید اینورترها و سیستم های سروو هر روز پیچیده تر می شوند.
- محیط کار صنعتی: کار در کارخانه معمولا با سر و صدا، گرما و خطرات محیطی همراه است. شما باید با لباس کار و کفش ایمنی کار کنید، نه پشت میز اداری شیک.
- مسئولیت بالا: یک اشتباه کوچک در سیم کشی یا برنامه نویسی می تواند باعث سوختن یک موتور گران قیمت یا توقف خط تولید شود که خسارت مالی سنگینی دارد. ایمنی در این رشته حرف اول را می زند.
یکی از موارد ایمنی بسیار مهم که هم در خانه و هم در صنعت کاربرد حیاتی دارد، استفاده از کلیدهای محافظ جان است. عدم آشنایی با این تجهیزات می تواند خطرات جانی داشته باشد. توصیه می کنیم حتما مطالب مربوط به علت قطع شدن فیوز محافظ جان و همچنین محل نصب کلید محافظ جان را مطالعه کنید تا با جنبه های ایمنی کار با برق بیشتر آشنا شوید.
چگونه در این رشته موفق شویم؟
برای اینکه در رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش ستاره شوید و در آینده درآمدهای عالی کسب کنید، به توصیه های زیر عمل کنید:
- به مدرسه اکتفا نکنید: تجهیزات مدارس محدود است. سعی کنید در دوره های آزاد آموزشگاه ها شرکت کنید یا ویدیوهای آموزشی ببینید. برای شروع یک مسیر یادگیری حرفه ای، صفحه اموزش اتوماسیون صنعتی و ابزار دقیق در سایت مبین نیرو می تواند نقطه شروع بسیار خوبی باشد.
- کارآموزی جدی: دوره کارآموزی را در یک شرکت معتبر یا کارگاه تابلوسازی فعال بگذرانید. تجربه ای که در یک ماه کار واقعی کسب می کنید، از یک سال درس تئوری ارزشمندتر است.
- زبان انگلیسی و کامپیوتر: نرم افزارهای این رشته تماما به زبان انگلیسی هستند. همچنین کار با کامپیوتر را فراتر از بازی و اینترنت یاد بگیرید.
- خرید تجهیزات تمرینی: اگر توانایی مالی دارید، یک پی ال سی کوچک دست دوم بخرید و در خانه تمرین کنید.
شرکت مبین نیرو با سال ها تجربه در تامین قطعات، می تواند مشاور خوبی برای انتخاب تجهیزات مناسب جهت یادگیری و انجام پروژه های شما باشد.
آینده اتوماسیون در ایران
با توجه به افزایش هزینه انرژی و نیاز به کیفیت بالاتر محصولات، کارخانه های ایران چاره ای جز رفتن به سمت اتوماسیون ندارند. صنایع غذایی، بسته بندی، خودرو سازی، فولاد و سیمان همگی تشنه متخصصان اتوماسیون هستند. حتی در ساختمان های مسکونی نیز بحث هوشمندسازی (BMS) که پایه ای مشابه اتوماسیون صنعتی دارد، بسیار داغ شده است.
همچنین مباحث جدیدی مثل اینترنت اشیاء (IoT) صنعتی در حال ورود به بازار هستند. این یعنی رشته ای که انتخاب می کنید، رشته ای برای آینده است و خطر منسوخ شدن آن را تهدید نمی کند. برعکس، هر روز شاخه های جدیدی به آن اضافه می شود.
یکی از کاربردهای مهم اتوماسیون در صنعت برق، مدیریت توزیع و حفاظت است. درک عمیق از اینکه چگونه پی ال سی در این بخش ها استفاده می شود، دید مهندسی شما را باز می کند. مقاله کاربرد plc در صنعت برق دقیقا به همین موضوع می پردازد و کاربردهای کلان این دانش را تشریح می کند.

پرسش های متداول
در ادامه به ۱۰ مورد از رایج ترین سوالات دانش آموزان و والدین درباره رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش پاسخ می دهیم.
۱. آیا رشته اتوماسیون صنعتی سخت است؟
این رشته نیاز به علاقه و درک منطقی دارد. اگر به کارهای فنی و حل مسئله علاقه دارید، شیرین و جذاب است. اما اگر از کار با ابزار و کامپیوتر بیزارید، برایتان سخت خواهد بود.
۲. آیا برای این رشته باید ریاضی قوی داشته باشیم؟
در شاخه کاردانش، ریاضیات سنگین و پیچیده مثل رشته ریاضی فیزیک وجود ندارد. ریاضیات در حد کاربردی و محاسبات ساده جریان و ولتاژ نیاز است. اما برای پیشرفت در سطوح مهندسی دانشگاهی، ریاضی اهمیت پیدا می کند.
۳. درآمد فارغ التحصیلان این رشته چقدر است؟
درآمد بسته به مهارت شما بسیار متغیر است. یک تکنسین ساده حقوق قانون کار می گیرد، اما یک برنامه نویس حرفه ای پی ال سی می تواند چندین برابر حقوق پایه درآمد داشته باشد. مهارت شما تعیین کننده حقوق شماست.
۴. آیا دختران هم می توانند در رشته اتوماسیون تحصیل کنند؟
بله، هیچ منع قانونی وجود ندارد. هرچند محیط های صنعتی خشن تر هستند، اما در بخش های برنامه نویسی، طراحی نقشه و مونتاژ قطعات ظریف، خانم های موفق زیادی فعالیت می کنند.
۵. فرق این رشته با الکتروتکنیک چیست؟
الکتروتکنیک (برق قدرت) بیشتر روی انتقال و توزیع برق و سیم کشی ساختمان تمرکز دارد (البته بخش های صنعتی هم دارد)، اما اتوماسیون منحصرا روی کنترل هوشمند ماشین آلات و برنامه نویسی دستگاه ها متمرکز است.
۶. آیا بعد از دیپلم می توانم مهاجرت کنم؟
مدرک دیپلم به تنهایی برای مهاجرت کافی نیست، اما مهارت اتوماسیون صنعتی یکی از پرمتقاضی ترین مهارت ها در آلمان، کانادا و استرالیا است. داشتن مدرک دانشگاهی کنار این مهارت، شانس مهاجرت را بسیار بالا می برد.
۷. بهترین دانشگاه ها برای ادامه تحصیل در این رشته کدامند؟
دانشگاه فنی و حرفه ای (دولتی) بهترین گزینه برای فارغ التحصیلان کاردانش است چون سیستم آموزشی عملی دارد. دانشگاه های آزاد و علمی کاربردی نیز گزینه های خوبی هستند.
۸. چه کامپیوتری برای این رشته لازم است؟
برای شروع و برنامه نویسی های سطح مقدماتی و متوسط، یک لپ تاپ معمولی با پردازنده Core i5 و رم 8 گیگابایت کاملا کفایت می کند و نیاز به سیستم های گیمینگ گران قیمت نیست.
۹. آیا می توانم مغازه بزنم یا باید استخدام شوم؟
بله، شما می توانید مغازه خدمات برق صنعتی، فروش تجهیزات یا کارگاه مونتاژ تابلو برق تاسیس کنید. همچنین می توانید به عنوان پیمانکار پروژه های اتوماسیون را انجام دهید.
۱۰. مهم ترین نرم افزاری که باید یاد بگیریم چیست؟
نرم افزارهای برنامه نویسی PLC مثل SIMATIC Manager یا TIA Portal (برای زیمنس) و WPLSoft (برای دلتا) از مهم ترین ها هستند. همچنین نرم افزار EPLAN برای نقشه کشی حیاتی است.
نتیجه گیری در مورد رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش
انتخاب رشته تحصیلی یکی از مهم ترین تصمیمات زندگی است. رشته اتوماسیون صنعتی کاردانش انتخابی هوشمندانه برای کسانی است که می خواهند زودتر طعم استقلال مالی را بچشند و وارد دنیای هیجان انگیز تکنولوژی شوند. این رشته ترکیبی از برق، مکانیک و کامپیوتر است که شما را به یک “آچار فرانسه” صنعتی تبدیل می کند.
با تحصیل در این رشته، شما نه تنها آینده شغلی خود را در ایران تضمین می کنید، بلکه مهارتی بین المللی می آموزید که در همه جای دنیا خریدار دارد. فراموش نکنید که یادگیری در این رشته پایانی ندارد و همیشه باید اطلاعات خود را به روز نگه دارید.
تیم مبین نیرو با ارائه بهترین تجهیزات و مقالات آموزشی، در این مسیر همراه شماست. اگر برای پروژه های دانش آموزی یا شروع کار حرفه ای خود نیاز به قطعاتی مثل پی ال سی، اینورتر یا تجهیزات حفاظتی داشتید، روی مشاوره و تامین کالا توسط ما حساب کنید. برای شروع یک مسیر حرفه ای، هیچ زمانی بهتر از همین امروز نیست. موفقیت در صنعت اتوماسیون منتظر ذهن های خلاق و دست های توانمند شماست.
برای کسب اطلاعات بیشتر و فنی تر در مورد قطعات خاص، می توانید به بخش های دیگر وبلاگ ما سر بزنید، مثلا اگر می خواهید بدانید دقیقا یک درایو چه کاری انجام می دهد، مطلب اینورتر چیست و چه کاربردی دارد را از دست ندهید. این دانش فنی، برگ برنده شما در بازار کار خواهد بود.
اطلاعات تماس شرکت مبین نیرو رای:
- آدرس: تهران ، خیابان قائم مقام فراهانی ، کوچه بیستم ، پلاک 7 ، واحد 5
- تماس: 02188842616
- ایمیل: info@mobinniroo.com
- اینستاگرام: mobinniroo_official@