بیمتال که با نامهای تخصصی تری همچون رله حرارتی یا رله اضافه بار (Thermal Overload Relay) نیز شناخته میشود، یکی از حیاتی ترین و در عین حال اقتصادی ترین تجهیزات حفاظتی در دنیای برق صنعتی است. این قطعه به ظاهر ساده، نقش یک نگهبان هوشمند را برای ارزشمندترین دارایی شما در یک سیستم صنعتی، یعنی الکتروموتور، ایفا میکند. وظیفه اصلی بیمتال، حفاظت از موتور در برابر آسیبهای ناشی از جریان اضافه بار است؛ شرایطی که در آن، جریان موتور از مقدار نامی خود فراتر میرود اما نه به اندازه ای که یک اتصال کوتاه محسوب شود. این افزایش جریان تدریجی، اگر برای مدتی ادامه پیدا کند، میتواند باعث افزایش بیش از حد دمای سیم پیچی و در نهایت سوختن موتور شود. بیمتال دقیقا برای جلوگیری از این اتفاق طراحی شده است.
اساس کار این تجهیز بر یک پدیده ساده فیزیکی استوار است: انبساط غیر یکسان دو فلز مختلف در اثر گرما. هر بیمتال شامل یک یا چند نوار دو فلزی است که با عبور جریان اضافه بار از کنار آنها، گرم شده و خم میشوند. این خم شدن، یک مکانیزم مکانیکی را فعال کرده و در نهایت منجر به قطع مدار فرمان کنتاکتوری میشود که برق اصلی موتور را تامین میکند. این فرآیند هوشمندانه و خودکار، تضمین میکند که موتور پیش از رسیدن به نقطه آسیب، از مدار خارج شود. مجموعه مبین نیرو با درک عمیق از اهمیت حفاظت موتور، مجموعه ای کامل و قابل اعتماد از بیمتالهای برند معتبر تکو (TECO) را، از جمله مدل پرکاربرد بیمتال 2.5 – 1.8 آمپر تکو – RHU-10F/2.5M1، برای پوشش دادن رنج وسیعی از موتورهای صنعتی ارائه میدهد.
اهمیت انتخاب یک بیمتال با کیفیت و مناسب، فراتر از خرید یک قطعه الکتریکی ساده است؛ این یک تصمیم استراتژیک برای تضمین پایداری تولید و جلوگیری از هزینه های سنگین است. هزینه سوختن یک الکتروموتور صنعتی، نه تنها شامل هزینه خرید یک موتور جدید میشود، بلکه هزینه های بسیار سنگین تری مانند توقف خط تولید، از دست رفتن زمان و نیروی انسانی برای تعویض موتور را نیز به همراه دارد. در مقابل، هزینه تهیه یک بیمتال استاندارد، بخش بسیار ناچیزی از این هزینه هاست. در واقع، بیمتال یک بیمه نامه ارزان قیمت برای سرمایه گذاری گران قیمت شما، یعنی الکتروموتور، محسوب میشود.
علاوه بر جنبه اقتصادی، ایمنی نیز یکی دیگر از دلایل کلیدی اهمیت این قطعه است. جریان اضافه بار در یک موتور میتواند منجر به داغ شدن بیش از حد کابلها و اتصالات شده و ریسک آتش سوزی در تابلو برق را به شدت افزایش دهد. عملکرد به موقع و قابل اعتماد یک بیمتال استاندارد، از وقوع چنین حوادث خطرناکی جلوگیری کرده و ایمنی پرسنل و کل مجموعه را تضمین میکند. به همین دلیل، استفاده از برندهای معتبر و محصولاتی که مطابق با استانداردهای جهانی ساخته شده اند، یک الزام است، نه یک انتخاب.
عملکرد دقیق یک بیمتال، حاصل طراحی هوشمندانه اجزای مکانیکی و الکتریکی آن است. برای درک بهتر کارایی این محصول، بهتر است با اجزای داخلی آن آشنا شویم:
فرآیند عملکرد به این صورت است که با عبور جریان اضافه بار، هیترها داغ شده و نوارهای دو فلزی را گرم میکنند. نوار دو فلزی به سمت فلزی که ضریب انبساط کمتری دارد خم میشود. این خم شدن به یک اهرم فشار آورده و باعث میشود کنتاکت 95-96 باز شده و بوبین کنتاکتور بی برق شود. در نتیجه، موتور از شبکه جدا میشود.
خرید بیمتال یا رله حرارتی، هرچند به ظاهر ساده است، اما نیازمند دقت به جزئیات فنی است تا حفاظت کاملی برای موتور شما فراهم شود. یک انتخاب اشتباه میتواند منجر به عدم حفاظت از موتور یا قطعیهای بی مورد (Nuisance Tripping) و توقف تولید شود. این راهنما به شما به عنوان یک تکنسین یا مهندس برق کمک میکند تا با اطمینان کامل، قطعه مناسب را برای کاربرد خود انتخاب کنید.
اولین و حیاتی ترین قدم، مشخص کردن “جریان بار کامل” یا FLC (Full Load Current) الکتروموتور است. این مقدار که بر حسب آمپر (A) است، بر روی پلاک مشخصات موتور حک شده است. تمامی مراحل بعدی انتخاب بیمتال، بر اساس این عدد کلیدی انجام میشود. هرگز بیمتال را بر اساس توان (کیلووات یا اسب بخار) موتور انتخاب نکنید، زیرا موتورهای با توان یکسان ممکن است به دلیل دور یا بازدهی متفاوت، جریانهای نامی متفاوتی داشته باشند. مبنای انتخاب همیشه و فقط جریان نامی موتور است.
برای یک انتخاب مهندسی شده و دقیق، گامهای زیر را به ترتیب دنبال کنید:
| رنج جریان بیمتال (آمپر) | مناسب برای موتور با FLC (آمپر) | کلاس قطع استاندارد | سازگار با کنتاکتور |
| 1.8 – 2.5 | 1.9 – 2.4 | 10A | تکو سری CN/TMC |
| 2.8 – 4 | 2.9 – 3.9 | 10A | تکو سری CN/TMC |
| 4 – 6 | 4.1 – 5.8 | 10A | تکو سری CN/TMC |
| 5.5 – 8 | 5.6 – 7.8 | 10A | تکو سری CN/TMC |
| 7 – 10 | 7.2 – 9.8 | 10A | تکو سری CN/TMC |
بازار جهانی بیمتال یا رله های حرارتی، تحت سلطه برندهای معتبر و با سابقه ای است که سالها در زمینه تولید تجهیزات حفاظتی فعالیت کرده اند. برندهای اروپایی مانند اشنایدر الکتریک، زیمنس و ABB به دلیل کیفیت ساخت بسیار بالا، دقت عملکرد و نوآوریهای مستمر، به عنوان محصولات رده اول شناخته میشوند. این برندها اغلب طیف کاملی از تجهیزات جانبی و راهکارهای جامع برای بهره وری بالاتر و مدیریت هوشمند برق ارائه میدهند.
در کنار این برندها، برندهای معتبر آسیایی مانند تکو (TECO) تایوان، ال اس (LS) کره جنوبی و میتسوبیشی ژاپن، جایگاه بسیار محکمی در بازار پیدا کرده اند. تکو به طور خاص توانسته است با ارائه محصولاتی که از نظر کیفیت و استاندارد با بهترینهای جهان رقابت میکنند اما قیمتی بسیار رقابتی تر دارند، به یکی از محبوب ترین برندها در بازار ایران تبدیل شود. بیمتالهای تکو به دلیل دوام بالا، عملکرد قابل اعتماد و سازگاری کامل با کنتاکتورهای همین برند، یک راه حل یکپارچه و اقتصادی برای تابلو سازان و صنعتگران فراهم میکنند. مبین نیرو به عنوان نماینده تخصصی محصولات تکو، این کیفیت و اطمینان را با بهترین قیمت و خدمات پس از فروش به مشتریان خود عرضه میکند.
استفاده از بیمتال در مدار راه اندازی موتور، مزایای متعددی را به همراه دارد که آن را به یک جزء جدایی ناپذیر از تابلوهای برق صنعتی تبدیل کرده است:
بیمتالها تقریبا در هر مداری که شامل یک موتور سه فاز باشد، کاربرد دارند. برخی از این کاربردها عبارتند از:
برای درک بهتر نقش بیمتال، لازم است آن را با سایر تجهیزات حفاظتی موتور مقایسه کنیم. مهمترین مقایسه، بین بیمتال و کلید حرارتی (MPCB) است.
همانطور که اشاره شد، محصولات برندهای برتر اروپایی از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند. تفاوت اصلی محصولات تکو با این برندها، در استراتژی قیمت گذاری و ارزش خرید است. تکو با حفظ استانداردهای کیفی بین المللی (مانند IEC, UL, CSA)، محصولی را ارائه میدهد که از نظر عملکرد و دوام کاملا قابل رقابت است، اما هزینه تمام شده آن برای مصرف کننده نهایی پایین تر است. این امر به ویژه در پروژه های بزرگ که تعداد زیادی موتور وجود دارد، میتواند صرفه جویی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. همچنین، سازگاری کامل بیمتالهای تکو با کنتاکتورهای همین برند، فرآیند انتخاب و نصب را ساده تر میکند.
در سالهای اخیر، تولیدکنندگان ایرانی نیز اقدام به تولید رله های حرارتی کرده اند که از نظر قیمت بسیار جذاب هستند. با این حال، در انتخاب یک تجهیز حفاظتی که عملکرد صحیح آن با ایمنی و سرمایه در ارتباط است، باید به فاکتورهایی فراتر از قیمت توجه کرد. سابقه تولید، کنترل کیفیت مواد اولیه (به خصوص کیفیت نوار دو فلزی)، دقت کالیبراسیون و کسب استانداردهای معتبر بین المللی، همگی از عواملی هستند که بر روی قابلیت اطمینان بلندمدت یک بیمتال تاثیر میگذارند. برند تکو با دهه ها تجربه و حضور در بازارهای جهانی، این سطح از اطمینان را برای مصرف کننده فراهم می آورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استانداردهای مرتبط با تجهیزات الکتریکی فشار ضعیف، میتوانید به وبسایت کمیسیون بین المللی الکتروتکنیک (IEC) مراجعه کنید.
در این بخش به ده سوال رایج و فنی در مورد رله های حرارتی پاسخ میدهیم.
پیچ تنظیم جریان روی بیمتال باید دقیقا روی مقدار جریان نامی بار کامل (FLC) موتور که روی پلاک آن نوشته شده، تنظیم شود. تنظیم آن روی مقداری بالاتر از FLC، موتور را در معرض خطر قرار میدهد و تنظیم آن روی مقداری پایین تر، باعث قطعیهای بی مورد میشود.
در حالت ریست دستی (Manual)، پس از قطع شدن بیمتال، یک اپراتور باید به صورت فیزیکی دکمه ریست را فشار دهد. این حالت برای بررسی علت خطا قبل از راه اندازی مجدد، ایمن تر است. در حالت خودکار (Auto)، بیمتال پس از سرد شدن، به طور اتوماتیک ریست میشود که برای کاربردهای دور از دسترس مناسب است.
این مشکل که به آن “قطعی مزاحم” میگویند، میتواند دلایل مختلفی داشته باشد: تنظیم نادرست جریان، بالا بودن دمای محیط تابلو برق، شل بودن اتصالات، یا وجود مشکل مکانیکی در موتور یا بار متصل به آن.
کنتاکت 95-96 یک کنتاکت در حالت عادی بسته (NC) است که به صورت سری در مدار بوبین کنتاکتور قرار میگیرد و وظیفه قطع آن را بر عهده دارد. کنتاکت 97-98 یک کنتاکت در حالت عادی باز (NO) است که برای فعال کردن آلارم، چراغ سیگنال یا ارسال فیدبک خطا به PLC استفاده میشود.
خیر. بیمتال برای تشخیص اضافه بارهای حرارتی طراحی شده و مکانیزم آن برای قطع جریانهای بسیار بالای اتصال کوتاه، سریع نیست. حفاظت اتصال کوتاه باید حتما توسط یک فیوز یا کلید اتوماتیک مینیاتوری انجام شود.
بر روی اکثر بیمتالها یک دکمه یا اهرم تست (Test) وجود دارد که با فشار دادن آن، میتوانید عملکرد مکانیکی اهرم قطع و صحت مدار فرمان متصل به کنتاکتهای 95-96 را آزمایش کنید.
این ویژگی باعث میشود که دمای محیط اطراف بیمتال، تاثیری بر نقطه قطع آن نداشته باشد و عملکرد آن فقط وابسته به جریان عبوری از موتور باشد. بیمتالهای مدرن این قابلیت را دارند.
بله، اما نیاز به سیم کشی خاصی دارد. باید هر سه پل بیمتال را به صورت سری با یکدیگر سیم کشی کنید تا جریان موتور از هر سه هیتر عبور کند و حفاظت به درستی انجام شود.
بیمتالهای با کیفیت از برندهای معتبر، برای عمر مکانیکی و الکتریکی بسیار طولانی طراحی شده اند و در صورت انتخاب و استفاده صحیح، میتوانند برای سالهای متمادی بدون نیاز به تعویض، به کار خود ادامه دهند.
خیر، بیمتالها به دلیل داشتن مکانیزم دقیق و کالیبره شده، قطعات قابل تعمیری نیستند و در صورت خرابی، باید به طور کامل با یک قطعه جدید و با مشخصات مشابه جایگزین شوند.
بیمتال یا رله حرارتی، یک قطعه کوچک با مسئولیتی بزرگ است. این نگهبان اقتصادی و قابل اعتماد، با هزینه ای بسیار اندک، از الکتروموتورهای گران قیمت شما در برابر شایع ترین علت خرابی آنها، یعنی اضافه بار، محافظت میکند. انتخاب یک بیمتال با کیفیت از یک برند معتبر مانند تکو، یک سرمایه گذاری هوشمندانه در پایداری خط تولید، ایمنی مجموعه و کاهش هزینه های غیر منتظره است. سادگی، دوام و عملکرد قابل اطمینان، بیمتال را به یک جزء جدایی ناپذیر از هر راه انداز موتور استاندارد تبدیل کرده است.
مجموعه مبین نیرو به عنوان مرکز تخصصی تجهیزات برق صنعتی، با افتخار مجموعه کاملی از بیمتالهای تکو (TECO) را در رنجهای جریانی مختلف برای حفاظت از انواع موتورهای صنعتی ارائه میدهد. تیم کارشناسان ما آماده است تا با ارائه مشاوره فنی دقیق، شما را در انتخاب بهترین و متناسب ترین رله حرارتی برای کاربردتان یاری نماید. برای دریافت مشاوره تخصصی، استعلام قیمت و ثبت سفارش، میتوانید با شماره تلفن 02188842616 تماس حاصل فرمایید یا برای مشاهده مشخصات فنی دقیق محصولات، به صفحه دانلود کاتالوگ محصولات مراجعه کنید. با مبین نیرو، ایمنی و اطمینان را به قلب سیستمهای صنعتی خود بیاورید.
